Ở các nước, viện hàn lâm quốc gia là những tổ chức dành cho các nhà khoa học, nghệ sĩ, hay nhà văn và nhà thơ. Một số viện hàn lâm quốc gia có thể không dùng chữ academy trong tên gọi của mình, chẳng hạn Hội Hoàng gia (Royal Society) của Anh. Thành viên của viện hàn lâm thường bao gồm những cá nhân xuất chúng trong những lĩnh vực có liên quan, những người được các thành viên khác bầu chọn, hoặc được chính phủ bổ nhiệm. Các viện hàn lâm này không phải là các trường học hay trường đại học, mặc dù một số viện hàn lâm có thể có một số hoạt động giảng dạy. Trong số các viện hàn lâm quốc gia thì Viện hàn lâm Pháp (Académie Française) có nhiều ảnh hưởng nhất[cần dẫn nguồn].

Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh, tổ chức trao Giải Oscar hàng năm, là một ví dụ về một tổ chức thuần túy công nghiệp có sử dụng tên gọi viện hàn lâm. Còn các học viện, theo kiểu trường đại học, thì có Học viện Âm nhạc Hoàng gia (Royal Academy of Music) của Anh; Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point, New York; Học viện Hải quân Hoa Kỳ; Học viện Không quân Hoa Kỳ; và Học viện Quốc phòng Úc. Ở Hoa Kỳ còn có các học viện cảnh sát (police academies) để đào tạo cảnh sát.